Pododermatitis, ook wel zere hakjes genoemd is een chronische huidaandoening die meestal voorkomt aan de achterpoten van konijnen. Minder vaak komt het voor aan de voorpoten, als dat het geval is, is het meestal omdat het konijn de achterpoten wil ontzien en zijn gewicht verplaatst naar de voorpoten om zijn pijn te verlichten.
Ontstaan
Meestal begint pododermatitis met een kale plek op één van de voetzolen. De huid ziet er geïrriteerd, dik en / of rood uit. Het kan ook zijn dat er stukken “dode” huid aan de voetzolen zitten, als een konijn er langer last van heeft. Zweren en abcessen aan de voeten komen als het konijn er langer mee blijft lopen ook voor. Door bacteriële infecties kan er kaasachtige pus en bloed uit wonden aan de voetzolen komen. Als de wonden onbehandeld blijven, zal de infectie verder het lichaam van je konijn in trekken. Meestal heeft dit als gevolg dat de botten en spieren van je konijn in de omliggende gebieden aangetast worden, en hun functie verliezen. Voor konijnen geeft dit ontzettend veel pijn. Daarbij worden ze onrustig, krijgen ze een verminderde eetlust en gewichtsverlies. Veel konijnen houden zichzelf niet meer goed schoon door de pijn en raken vervuild.
Welke konijnen krijgen zere hakes?
Pododermatitis komt vooral veel voor bij konijnen die voor de broodfok, vleesfok of als proefdier gehouden worden. Het komt echter ook steeds vaker voor bij onze huisdierkonijnen. Hoewel veel ruimte en loslopen goed is voor de gezondheid, zijn niet alle ondergronden even geschikt en ook bepaalde rassen zijn gevoeliger voor pododermatitis, bijvoorbeeld konijnen met rex beharing, teddy beharing en de echt flink formaat raskonijnen zoals Franse hangoren, Vlaamse reuzen en Duitse reuzen. De ondergrond waarop konijnen lopen speelt een grote rol in het ontstaan en de ernst van pododermatitis. Behalve ondergrond spelen er natuurlijk nog meer zaken mee zoals afkomst, gewicht, lichaamsconditie, leeftijd, geslacht en andere ziekten.
Helaas zijn er nog niet veel uitgebreide onderzoeken geweest naar het ontstaan en behandelen van pododermatitis. In 2014 is er wel een onderzoek gedaan. Hierbij kregen eigenaren een vragenlijst waarin ze aan moesten aangeven wat de leeftijd, geslacht, en ras van het konijn was. Ook bodembedekking, binnen of buitenverblijf en voeding waren onderdeel van de vragenlijst. Verder werd elk konijn uitgebreid onderzocht door een dierenarts. Aan dit onderzoek deden 179 konijnen mee. In dit onderzoek kwamen zowel raskonijnen als rasloze konijnen voor. Gecastreerde en ongecastreerde dieren. Van alle 179 konijnen hadden er maar 11 geen tekenen van pododermatitis. De overige 168 konijnen wel.
Leeftijd heeft zeker invloed op dit ziektebeeld. Bij jonge konijnen komt het nauwelijks voor. Hoe ouder het konijn, hoe meer kans dat er tekenen van pododermatitis ontstaan.
Vrouwelijke konijnen hebben meer kans om pododermatitis te krijgen. Van alle onderzochte voedsters had 97.8% pododermatitis, ten opzichte van 89.7% van de rammen. Van de gecastreerde voedsters had zelfs 100% last van pododermatitis, en deze gevallen waren ook nog eens erger dan bij de niet-gecastreerde voedsters. Castratie zorgt vaak voor rustigere dieren, die minder bewegen. Het vermoeden is dat dit invloed heeft op het ontstaan van de pododermatitis. Ook bij konijnen met overgewicht kwam pododermatitis vaker voor. Geslacht, castratie en gewicht hebben dus zeker invloed op het ontstaan van pododermatitis.
Bodembedekking is belangrijk. De meeste baasjes kiezen voor een bodembedekking die niet te veel stof af geeft en urine goed opneemt. Er moet echter ook aan het konijn gedacht worden bij de keuze voor bodembedekking. Wist je dat bodembedekking een grote invloed heeft op hoe een konijn zijn voeten neerzet? En daardoor dus ook op de verdeling van zijn gewicht op die voeten. Schurende bodembedekking veroorzaakt wrijving. Hierdoor ontwikkelt pododermatitis veel sneller. Hoewel wij vaak aangeven dat hooi om te happen is en niet om te stappen, dus voedsel en geen bodembedekking, blijkt uit dit onderzoek iets anders. Van alle soorten bodembedekking die gebruikt werden -tapijt, harde ondergronden, kranten, stro, hooi, houtvezel, handdoeken, dekens, papierbedding en rubberen matten – blijkt dat hooi de minste wrijving geeft, en dus ook de minste kans geeft op pododermatitis. De konijnen die op ruwe ondergrond zoals tapijt en harde ondergronden zoals tegels gehouden worden hadden de meeste kans op pododermatitis en bij deze konijnen waren de klachten ook erger.
Van de onderzochte konijnen was 58% een asielkonijn, 19% kwam van een fokker en 23% uit een dierenwinkel. Er waren echter geen opvallende verschillen tussen de konijnen uit de verschillende groepen. Afkomst lijkt dus weinig invloed te hebben op de ziekte.
Veel beweging zorgt voor minder problemen met zere hakjes. Als konijnen lopen is de druk op de pootjes beter verdeeld dan wanneer ze stil zitten. Plus dat een actief konijn minder kans heeft op overgewicht.
Het vermoeden bestaat dat de aanleg om zere hakjes te krijgen ook aangeboren kan zijn. Een verkeerde stand van de voetjes zorgt er voor dat het gewicht minder goed verdeeld is wat de kans op gevoelige plekken op die punten groter maakt. Naast de stand van de poten, heeft ook de vachtsoort en de dikte van de beharing op de poten invloed op het ontstaan van zere hakjes.
Zere hakjes voorkomen en genezen
Pododermatitis is een veel voorkomende, hele vervelende en pijnlijke ziekte voor konijnen. Konijnen hebben geen kussens op hun voeten zoals honden of katten. Zij hebben een dikke laag bont over hun voeten. Controleer de voeten van jouw konijnen regelmatig. Kleine kale plekjes zijn de eerste tekenen van pododermatitis. Zorg voor de juiste bodembedekking. Vooral zinken lades in konijnenhokken, ruwe tegels en vloerbedekking kunnen voor problemen zorgen. Vermijd deze ondergronden of zorg dat je konijn keuze heeft en ook voldoende op een prettige bodem kan lopen. Voorkomen is beter dan genezen.
Een kant en klare oplossing voor konijnen met pododermatitis is er niet. Vaak is het toch een kwestie van proberen wat voor jouw konijn het beste werkt. Hieronder een aantal tips voor het voorkomen en genezen. Vaak blijven konijnen toch gevoelig aan de achterpoten, hoewel de klachten sterk kunnen verminderen met behandeling. Blijf dus altijd alert en goed controleren!
- Kale plekjes aan de voeten? Wacht niet en ga naar de dierenarts!
- De dierenarts kan in ernstige gevallen een antibioticakuur tegen infecties voorschrijven.
- Zorg voor de juiste bodembedekking, geen ruwe of harde ondergrond.
- Zorg dat de bodembedekking droog is, verschoon het hok regelmatig en gebruik een toiletbak.
- Knip de nagels regelmatig. Te lange nagels kunnen ingroeien in het voetbed en zo pododermatitis veroorzaken en door te lange nagels kan er meer druk op de hiel komen, waardoor er daar plekjes ontstaan.
- Zorg dat je konijn geen overgewicht heeft.
- Gebruik een poten-was voor honden om erger te voorkomen. Kijk wel goed naar de ingrediënten, en kies voor een plantaardige en veilige variant. De potenwas vormt een laagje over de voetzool en zorgt dat er sneller een eeltlaagje vormt ipv. de zere hakken. Er zijn ook alternatieven bij de dierenarts voor dit product te krijgen. Overleg wel met de dierenarts of dit aan te raden is in jouw situatie of niet. Soms kan smeren er voor zorgen dat het te vochtig blijft en dat de huid week wordt, waardoor de huid juist kwetsbaarder wordt. Het is beter om niet zomaar willekeurig met een product te gaan smeren, maar de keuze voor welk product en of het wel of niet noodzakelijk is aan een konijnkundige dierenarts te laten.
- Indien nodig volgens de dierenarts kan er speciaal verband gebruikt worden zoals vetrap.
- Een vinger van een handschoen of een stuk van een sok om de konijnenpoot vastmaken kan soms ook uitkomst bieden. Overleg dit wel altijd met de dierenarts, ga niet zelf aan de slag! Bij verkeerd gebruik kan de pododermatitis hierdoor ook verergeren omdat er meer drukpunten ontstaan!