Konijnenvoer

Informatie over wat konijnen zouden moeten eten.

Voor konijnen is voeding heel erg belangrijk. De darmen van konijnen zijn gevoelig en als het konijn geen goede voeding krijgt kan dit hele vervelende gevolgen hebben. Hier vind je wat tips voor het samenstellen van een goed dieet voor jouw konijn!

Wat eet een konijn?

Veel mensen denken dat konijnen genoeg hebben aan elke dag een bakje gemengd konijnenvoer. Dit is echter niet waar. De maaltijd van een konijn moet er als volgt uitzien:

1. Hooi; Dit moet het konijn de hele dag onbeperkt tot zijn beschikking hebben. Welk merk hooi dit is, en of het kruidenhooi of gewoon hooi is maakt niet uit. Als ze er maar goed van eten.
2. Groenvoer; Het eten van groenvoer moet worden opgebouwd. Aan elke soort groente moet je je konijn laten wennen.
3. Brokken; Dit moet niet worden gezien als hoofdvoeding van je konijn, maar als aanvulling op het hooi en groenvoer. In brokken, ook wel biks genoemd, zitten veel voedingsstoffen. In gemengd voer zitten veel dikmakers en vaak ook kleurstoffen, het is dus beter om konijnenbrokken te geven (de bruine of groene staafjes).
4. Snacks; Er bestaan heel wat gezonde snacks waarvan een konijn een kleine hoeveelheid dagelijks mag eten. Denk bijvoorbeeld aan knaaghout, gedroogd fruit, gedroogde groenten of gedroogde kruiden.

Hoeveel eten geef je een konijn? Daarvoor zijn heel wat adviezen en richtlijnen te vinden. Let wel op, dit zijn geen vast gestelde hoeveelheden, maar bedoeld om een idee, een voorbeeld te geven van wat een goed dagelijks menu zou zijn. Om een houvast of idee te geven met welke voeding je bij een nieuw konijn kan starten. Afhankelijk van de behoefte, gezondheid en conditie van het konijn mag je de richtlijn aanpassen naar wat het individuele konijn nodig heeft.

Hooi voor konijnen

Hooi mogen jouw konijnen onbeperkt eten. Elk konijn moet dit altijd tot zijn beschikking hebben. Hooi is het allerbelangrijkst voor het afslijten van de tanden en voor de goede werking van de darmen. Omdat konijnen er lang op moeten kauwen gaat het ook verveling tegen.

Welke hooisoort kies je voor konijnen? Als je een “gewoon” konijn hebt raden wij aan een gemengde hooisoort te kiezen die vriendelijk is voor de portemonnee en goed gegeten wordt door de konijnen. Je komt dan over het algemeen uit bij een weidehooi of een bergweidehooi soort. Zelf een aantal verschillende soorten en merken mengen mag ook, dat zorgt er alleen maar voor dat het gevarieerder wordt en dat je als één van de soorten een keer mindere kwaliteit is, dat minder snel merkt aan het eetgedrag van jouw konijnen. Gevarieerd hooi voeren is erg belangrijk, hooi hoort immers 80% van de dagelijkse voeding uit te maken. Kies voor gezonde konijnen dus altijd een hooi dat bestaat uit verschillende grassoorten, of meng zelf.

Pas als jouw konijnen niet zo goed hooi eten, om medische redenen een bepaald dieet moeten volgen raden wij aan om over te stappen op de specifieke soorten hooi. Dit zijn dan vaak enkelvoudige hooi soorten, één bepaalde grassoort dus.

Wil je meer weten over hooi? In het artikel dat specifiek over hooi gaat staan tips voor de konijnen die lastig hooi eten. En in het artikel hoe kies je het beste hooi voor jouw konijnen staat uitgelegd welke verschillende soorten er zijn, en wat redenen zijn om voor een bepaalde soort te kiezen.

Er worden verschillende richtlijnen gehanteerd om te bepalen wat de juiste hoeveelheid hooi is voor een konijn. Dat het veel moet zijn, daar is iedereen het wel over eens.

Als we de richtlijnen omzetten naar iets wat goed werkt in de praktijk, dan komt het er op neer dat als jouw konijn tussen de 100 en 150 gram hooi per kilo lichaamsgewicht eet, dat al heel netjes is. Een andere richtlijn is dat een konijn ongeveer zijn eigen formaat in los hooi zou mogen eten.

Meet het in het begin af, hoeveel hooi er per dag in de hooiruiven moet, zodat je weet wat de konijnen zouden moeten eten. Het kan zijn dat de dagelijkse hoeveelheid zelfs meer is dan er in de standaard hooiruif past en dat je ze nogmaals moet vullen. In het begin zul je best wat verspilling hebben van hooi dat op de grond valt of over blijft en de versheid verliest. Het is beter om iets ruimer te voeren zodat ze nooit zonder hooi zitten. Als je de konijnen langere tijd hebt leren de meeste konijnenbaasjes heel goed in te schatten hoeveel hooi er per dag gegeten wordt en is er minder verspilling.

Groente voor konijnen

Konijnen zijn dol op groenvoer! In de natuur eet een konijn niets anders dan gras en af en toe iets lekkers van kruiden, planten en groenten, die hij tegenkomt.

Met vers groenvoer bij onze huisdierkonijnen moet je rustig beginnen, ze zijn het immers niet gewend. Je moet het ook rustig opbouwen, omdat jouw konijnen anders diarree krijgen.

Vergeet ook niet dat konijnen van nature bladeters zijn, folivoren. Grassen en grassige kruiden zouden ook in de dagelijkse groenvoerschotel het meest naar voren moeten komen. Doe rustig aan met koolsoorten, slasoorten en suikerhoudende groenten zoals paprika en wortel. Dat zijn soorten waar je beter niet mee kan starten. Groenvoer heeft wat de hoeveelheid betreft ook wat overlap naar de categorie hooi, als je verse grassen voert.

Geef eerst een klein stukje van 1 soort groente, en als je konijn geen diarree krijgt kun je de volgende dag een stukje geven dat 2 keer zo groot is. Na een week kun je een 2e soort groente toevoegen, en zo bouw je het op. In het artikel over groenvoer voeren aan je konijn leggen wij uit met welke soorten je kan starten en waar je op moet letten.

Konijnen mogen best veel verse groensoorten hebben: Andijvie, spinazie, witlof, wortelloof, selderie, geplukt vers gras, peterselie, enz. Voor een overzicht van groentes, kruiden en fruitsoorten die een konijn mag hebben kun je een kijkje nemen in het artikel over veilige planten.

Start rustig met groenvoer, kijk naar waar jouw konijnen tegen kunnen. Let goed op de keuteltjes die ze produceren als je groenvoer aanwent. Het lijkt misschien kostbaar voedsel voor konijnen, en lastig aan te wennen, maar het is het waard. Zieke en zwakke konijnen eten namelijk vaak als eerste weer vers groenvoer. Als ze dat niet gewend zijn, krijgen ze daar diarree van, iets waar je niet op zit te wachten bij een ziek konijn. Een gezonde spijsvertering die gewend is aan groenvoer, kan dus levensreddend zijn op het moment dat je konijn ziek word!

Soms zijn konijnenbaasjes geneigd om heel veel van één soort te geven, en dat ook nog eens dagelijks terug te laten komen in de groenvoerschotel. Dat raden wij niet aan. Het is beter om kleinere porties van meerdere verschillende soorten groenvoer te geven, en te wisselen per seizoen of periode. Alle soorten met mate, en gevarieerd voeren dus!

Konijnenbrokken

Biks, ofwel brokken voor konijnen. Als je in de winkel voor het schap met konijnenvoer staat is het lastig om onderscheid te maken tussen wat goed is, en wat niet. Hoe maak je de juiste keuze voor konijnenbrokken?

Je kunt je konijn het best biks geven, de saaie staafjes, in plaats van een gemengd voer. Uit de gemengde soorten voer eten ze vaak alleen de lekkere dingen, en zo komen ze voedingstoffen te kort en worden ze dik. Daarnaast zitten in gemengde voeders een aantal dingen die niet goed zijn voor je konijnen. Zo zitten er vaak granen in, terwijl uit onderzoeken van de laatste jaren blijkt dat granen niet goed zijn voor de tanden en het darmstelsel van konijnen. Laat het vrolijk uitziende gemengde voer dus echt staan en kies voor de saaie brokken die er allemaal hetzelfde uit zien.

Welke konijnenbrokken zijn goed?
Er zit wel verschil in de kwaliteit van de geperste korrels. Er is een artikel op de website over de voedingsbehoefte van konijnen en daarin staat heel specifiek uitgelegd welke voedingsstoffen konijnen nodig hebben, en wat de informatie op de verpakking van konijnenbrokken betekenen.

Wij adviseren om in ieder geval een brok te zoeken met een hoog vezelgehalte, en op te letten dat de brok geen schadelijke ingrediënten bevat. Dat klinkt misschien raar, maar de regelgeving die er is voor konijnenvoer gaat alleen over welke stoffen uiteindelijk schadelijk zijn voor mensen als ze de konijnen zouden opeten, en niet over wat wel of niet gezond is voor de konijnen zelf. De keuze voor een gezonde brok is helaas niet zo makkelijk.

Een voorbeeld daarvan is voer met anti-coccidiose middel. Dit wordt gebruikt door fokkers die een hoge infectiedruk hebben, maar is in verband met resistentie niet aan te raden voor gewone huisdierkonijnen.
Maar er zijn meer dingen waar je op moet letten. Veel van de budget geperste korrels bevatten rare dingen, bijvoorbeeld dierlijke vetten. Die brokken kun je echt beter niet geven, op de lange termijn geeft dat veel gezondheidsproblemen. De meeste echte budget brokken zijn voor slachtkonijnen, die gaan er van uit dat de dieren snel en goedkoop op een slachtgewicht moeten komen, en niet lange leven. Pas dus echt op met het geven van de goedkoopste soorten konijnenvoer aan huisdierkonijnen.

Het is aan te raden met zorg een goede, geschikte konijnenbrok te kiezen. Er is niet één bepaald merk of bepaalde brok die wij aanraden omdat er gelukkig meerdere goede soorten zijn. De keuze is ook afhankelijk van jouw budget, of er gezondheidsproblemen bij de konijnen zijn en wat je zelf belangrijk vind aan een goede brok. Heb je vragen of een brok goed is, of twijfel je tussen soorten? Maak er gerust een topic over aan op het bunnybunch konijnenforum, de andere konijnenbaasjes daar denken graag met je mee.

Hoeveel brokken mag een konijn?
Konijnenbrokken moet je niet zien als hoofdvoeding voor konijnen. We raden aan het te zien als de dagelijkse “vitaminepilletjes” die zorgen dat de voeding compleet is.

Is brok echt nodig? Het is voor ons heel erg moeilijk om uit hooi, kruiden en groenvoer een volledige voeding samen te stellen zonder dat je konijn te kort komt. Dan zou je 30-50 verschillende ingrediënten per dag aan je konijn moeten aanbieden. Voor de meeste konijnenbaasjes is dat toch niet makkelijk te realiseren. Door toch een basishoeveelheid van een goede soort biks te geven elke dag weet je zeker dat je konijn alle voedingsstoffen binnen krijgt.

Een goede richtlijn om mee te beginnen is 20 gram per kilo lichaamsgewicht, waarbij je altijd uitgaat van het gezonde, volwassen gewicht dat het konijn hoort te hebben of krijgen. Vanaf die hoeveelheid kun je het aanpassen door te kijken naar de conditie van jouw konijn en hoeveel hooi en groente ze verder eten. Veel konijnenbaasjes geven een stuk minder brok dan de 20 gram/kg richtlijn. Maar om een idee te geven met hoeveel brok je kan starten, is het fijn om een idee te hebben van de hoeveelheid.

Gaf je voorheen onbeperkt biks en wil je afbouwen? Doe dat dan in stapjes, elke dag een beetje minder brokken, tot je op de gewenste hoeveelheid zit. Voor de spijsvertering van konijnen is het beter om veranderingen van voeding in stapjes te doen, om er de tijd voor te nemen.

Jonge konijnen mogen meer brokjes eten, omdat ze in de groei zijn. Wij adviseren echter niet om jonge konijnen onbeperkt te voeren. Daardoor gaan ze namelijk minder goed hooi eten en laten ze hun blindedarmkeutels liggen. Daarom is ons advies om jonge konijnen te voeren naar hun volwassen gewicht. Heb jij een jong dwergkonijn, dat als volwassen dier naar verwachting bijvoorbeeld 1.8-2 kg gaat wegen, dan mag je dus voor 2 kg volwassen gewicht brokjes voeren, ook al weegt het jonge konijn op dat moment nog geen 2 kg. Weet je niet wat jouw konijn gaat wegen als hij/zij volwassen is? Vraag er dan naar bij een konijnkundige dierenarts. Als het goed is ga je daar in de eerste week dat het konijn er is toch naar toe voor een gezondheidscontrole en vaccinaties, en een advies over het volwassen gewicht kun je dan ook direct vragen.

Houd er rekening mee dat dit een voedingsADVIES is. Het is geen vaste regel. Kijk altijd goed naar de conditie van het individuele konijn. Het ene konijn zet snel aan op wat meer brokken, terwijl het andere konijn soms wel wat extra brokken nodig heeft om goed op gewicht te blijven. Probeer een evenwicht te vinden waarbij het konijn een goede conditie heeft, en ook de blinde darm keutels opeet, en voldoende hooi eet.

Bij mijn eigen konijnen merk ik ook dat zodra ik iets meer brok geef, ze minder hooi gaan eten. Het is dus echt zoeken naar de goede balans in de voeding. Per konijn en konijnenbaasje kan de hoeveelheid waar je op uitkomt verschillend zijn, omdat niet iedereen evenveel groenvoer bij geeft en elk konijn verschillend is.

Hoe bewaar je konijnenvoer?
Als je een zak konijnenvoer openmaakt, moet je het voer goed bewaren. Je kunt het het best in een blik of voerton met goed afsluitbaar deksel bewaren. Een geopende zak voer is (mits opgeborgen in blik of ton) ongeveer 3 maanden houdbaar, daarna verliest het vitaminen en smaak. Koop dus geen 10 kg zak konijnenvoer als je twee kleine dwergkonijntjes hebt, maar pas de verpakking aan op je verbruik. Zorg ook dat de brokken buiten bereik van muizen en ander ongedierte staan.

Overstappen naar ander konijnenvoer
Overstappen van brokvoeding moet je wel in stapjes doen, ga niet van de ene op andere dag over op nieuw voer. Dan kunnen de konijnen diarree krijgen. Voorbeeld van een overstap-schema is dit:

Stap 1: 3/4 oud en 1/4 nieuw,

Stap 2: half om half,

Stap 3: 1/4 oud en 3/4 nieuw

Stap 4: volledig over op nieuw.

Je kan voor elke stap een dag aanhouden, maar dat werkt niet bij alle konijnen. Als jouw konijn gevoelig is voor voedingswisselingen kun je ook meerdere dagen per stap aanhouden. Even goed naar de keutels en het verdere eetgedrag kijken. Als je het idee hebt dat ze langer moeten wennen ( bijv omdat ze gevoelige darmen hebben) kun je ook elke keer 2, 3 of nog meer dagen dezelfde verhouding geven voor je naar de volgende stap gaat.

Gezonde snacks voor konijnen

Zoals jullie in het schema bovenaan in dit artikel zien, mag 5% van de dagelijkse voeding van een konijn bestaan uit gezonde snacks. Maar wat zijn gezonde snacks nou eigenlijk? Gedroogde of verse kruiden en knaaghout vallen onder gezonde snacks. Gedroogde groenten, een vers stukje fruit. Allemaal dingen die een konijn in de natuur ook zou eten, maar wel met mate.

Geef geen brood
Wij horen en lezen het nog zo vaak. Konijnen die brood, crackers en koekjes van de baasjes mee mogen eten. Dit is echter ontzettend slecht voor de konijnendarmen. Geef je het langere tijd, dan veranderen de bacteriën in de darmen van konijnen zelfs, waardoor er chronische diarree kan ontstaan. Door dit soort producten te geven loop je dus het risico dat jouw konijn de rest van zijn leven slecht werkende darmen heeft. En als er iets is wat je als konijnenbaasje niet wil, dan is het dat. Granen en producten waar granen inzitten zijn niet goed voor konijnen. Konijnen zijn geen graaneters en krijgen daar spijsverteringsproblemen van op de lange termijn. Geef het dus echt niet. Er zijn voldoende gezonde alternatieven zoals hieronder beschreven worden.

Kruiden

Als aanvulling op het hooi, groenvoer en de brokken kun je ook gedroogde kruiden bijvoeren. Hiermee kun je bijvoorbeeld het hooi lekkerder maken door het er doorheen te mengen, of een beetje tussen de brokken door mixen. Geef gedroogde kruiden echter wel met mate. Let ook goed op dat je wel veilige kruiden geeft aan jouw konijnen, zelfs als er een konijn op de verpakking staat of er op staat dat het voor konijnen is, controleer echt goed of dat ook het geval is! Er is een apart informatief artikel op Bunnybunch over het voeren van kruiden aan konijnen.

Takken

Een konijn knaagt graag. Om verveling tegen te gaan en om de tanden toch zo goed mogelijk af te laten slijten kun je je konijn verwennen met knaaghout.

Hiervoor kun je bijvoorbeeld wilgentakken, lindentakken of fruitbomentakken (geen steenvruchten) gebruiken. Probeer wel wat af te wisselen met de soorten takken die je aan je konijn aanbied, bijvoorbeeld wilgentakken kun je beter niet onbeperkt voeren. Als de konijnen minder hooi gaan eten door de hoeveelheid takken die ze krijgen, weet je dat je te veel geeft. Let op bij fruittakken dat deze niet bespoten mogen zijn. Weet je het niet zeker? Was ze dan voor de zekerheid erg goed voor je ze aan je konijnen geeft!

Meer informatie is te vinden in het artikel over knaaghout voor konijnen op Bunnybunch.

Konijnensnoep

Je hoeft je konijn geen snoep te geven. Dit is juist slecht voor konijnen. De yoghurtdrops en knaagstengels die in winkels verkocht worden bevatten veel te veel suiker en andere ongezonde ingrediënten. Denk dan bijvoorbeeld aan noten, honing en zelfs dierlijke producten! Zelfs op producten waar op staat dat het voor konijnen is! Dat is het helaas absoluut niet!

Ook brood is niet geschikt voor konijnen. De granen in brood bevatten koolhydraten en die worden omgezet in suikers, en suikers zijn de voeding voor de slechte bacteriën in de darmen van je konijn. Als er veel slechte bacteriën in zijn darmen komen te zitten, sterven de goede bacteriën af. En dat zorgt voor veel spijsverteringsproblemen. Er zijn genoeg gezonde lekkere dingen waar je je konijn mee kunt verwennen. Geef dus echt geen brood aan konijnen.

Een alternatief voor konijnensnoep kan bijvoorbeeld brokjes van een ander (ook goed) merk konijnenvoer zijn. Maar ook vers en gedroogd fruit valt onder konijnensnoep. Echt met mate geven, maar konijnen kunnen heerlijk smullen van een verse framboos of aardbei, of een plakje banaan. Geef fruit niet vaker dan 2 a 3 keer per week in een kleine portie. Niet dagelijks dus, en niet in groete hoeveelheden.

Verantwoorde snacks zijn bijvoorbeeld:

• een klein stukje fruit (banaan, appel, mandarijn, een aardbei, een framboos)
• Een stukje verse groente tussendoor
• Verse of gedroogde kruiden
• Gedroogd fruit (geef dit wel echt met mate!)
• Geperste kruidenbrokjes
• Brokjes van een ander merk dan je konijn gewend is
• Kruidenpellets, hooipellets of graspellets

Welk moment van de dag voer je konijnen het best?

Konijnen zijn schemerdieren en zijn van nature vooral ’s ochtends en ’s avonds actief en op zoek naar eten. Overdag slapen ze en doen ze dutjes, net als midden in de nacht. De meeste konijnenbaasjes verdelen de voeding over twee of drie voedermomenten. Handige voedermomenten zijn in de ochtend, als je zelf net wakker geworden bent, ’s avonds rond mensen-etenstijd en/of ’s avonds voor het slapen gaan.

Om te zorgen dat onze huisdierkonijnen het natuurlijke ritme nog een beetje behouden, raden wij aan om midden op de dag, behalve natuurlijk hooi – dat mogen ze onbeperkt -, geen maaltijden of tussendoortjes te geven.

Per konijnenbaasje is het verschillend wanneer ze wat voeren. Zo kun je er voor kiezen om de verschillende soorten voeding in een aparte maaltijd aan te bieden: bijvoorbeeld ’s ochtends brokken, rond etenstijd groenvoer en voor het slapen gaan nog wat verantwoord lekkers, zoals knaaghout of kruiden. Elke keer als je bij de konijnen komt controleer je dan ook of er nog voldoende hooi is. Wil je maar twee eet-momenten kun je er bijvoorbeeld ook voor kiezen om ’s ochtends groenvoer en hooi en ’s avonds brokken, hooi en kruiden te voeren. Net wat je zelf een prettig vind.

Vergeet ook niet bij minimaal één van de voermomenten het drinkwater te verversen. In de winter als het vriest adviseren wij zelfs om bij elk voermoment vers water aan te bieden.

Voedselverrijking voor konijnen
Om het niet te saai en te makkelijk te maken voor jouw konijnen, kun je aan voedselverrijking doen. Voedselverrijking houd in dat je niet op de traditionele manier uit een bakje of ruif voert, maar dat je het een beetje moeilijker maakt. Dat kan door de brokken niet in een bakje te stoppen, maar in een snackbal of voerbal. Of in een eierdoosje. Hang het groenvoer eens op aan een touwtje met wasknijpers in de ren en stop de kruiden in een hooibal. De mogelijkheden zijn eindeloos en veel konijnenbaasjes zijn er dan ook erg creatief mee. In het artikel knutselen voor je konijn kun je een paar leuke voorbeelden zien van voedselverrijking.

Kun je konijnen zonder brokken voeren?

Kun je een gebalanceerd dieet voeren aan jouw konijnen, zonder de commerciële konijnenbrokken te geven? Ja dat kan.

Maar dat vraagt wel veel van jou als konijnenbaasje. De meeste konijnenbaasjes zien dat niet zitten. Vandaar dat wij adviseren om wel brok te voeren, maar heel beperkt. Liever brok-arm voeren en de brokjes als een soort vitaminepilletjes zien die de voeding compleet maakt. Bovenstaande dieet is makkelijk en betaalbaar, waar konijnen het goed op doen. Dit is voor de meeste konijnenbaasjes goed haalbaar.

Onbeperkt (verse) grassen en bladgroente geven zou het beste en meest gezond zijn voor konijnen. Dit komt het dichtst bij de natuur. De grote maar is dat konijnen in de natuur 20 tot 50 verschillende soorten verse grassen, kruiden en bladeren eten per dag en je dat dan dus ook als konijnenbaasje zou moeten aanbieden.

Dat is een behoorlijke uitdaging, vooral in de wintermaanden. In Nederland is wildplukken van grassen en kruiden op de meeste plaatsen verboden, tenzij je toestemming hebt van de eigenaar van een terrein. De boetes kunnen duizenden euro’s zijn, dit valt namelijk onder stroperij.

Tenzij je dus een grote eigen tuin hebt waar je jaarrond zelf gevarieerde grassen en kruiden voor je konijnen kan inzaaien en oogsten, is het lastig om volledig vers te voeren aan jouw konijnen. Het aanbod in supermarkten is te beperkt om een volledige verse voeding aan konijnen aan te kunnen bieden.

Dan moet je ook nog opletten dat er voldoende en ook niet te veel aan voedingsstoffen gevoerd moet worden. Het kost heel wat tijd en moeite om dit op een juiste manier samen te stellen. Het is niet onmogelijk, maar voor de meeste konijnenbaasjes is het niet haalbaar.