Tips voor de verzorging van konijnen in de lente. Hormonen, voorjaarsgedrag, wanneer kunnen ze naar buiten? Kun je ze zo op het grasveld zetten? Hoe zit het met vaccinaties voor konijnen?
Hoewel konijnen oorspronkelijk uit de omgeving van Spanje en Portugal komen, zijn het dieren die zich goed kunnen aanpassen aan verschillende weersomstandigheden, zo ook in Nederland. Dat komt omdat de temperatuur onder de grond, waar ze in burchten leven, vrij constant is. Onze huisdierkonijnen leven over het algemeen boven de grond, in een ren met hok of in huis. Het kan dus zijn dat de per seizoen bepaalde maatregelen moet nemen om te zorgen dat ze de seizoenen goed doorkomen.
Voorjaarsgedrag en hormonen
In de lente zijn konijnen vrij actief en fit. Het weer wordt beter en de dagen worden langer. Het is ook de tijd van het jaar dat bij ongecastreerde dieren de hormonen wat meer op gaan spelen, voor de wilde konijnen is dit immers het voortplantingsseizoen. Hoewel niet alle huisdierkonijnen zich meer aan de natuurlijke cyclus houden en zich het hele jaar door zullen voortplanten als ze de kans krijgen, spelen de hormonen in het voorjaar toch het meest op.
Ongecastreerde voedsters zullen schijnzwangerschappen krijgen, zowel rammen als voedsters sproeien meer deze tijd van het jaar, ze zijn minder zindelijk, en ongecastreerde rammen zullen meer dan anders overal op willen rijden. De kans bestaat dat koppels of groepen konijnen minder stabiel worden door de aanwezige hormonen van de dieren in die groep.
Om dit te verminderen of zelfs te voorkomen kun je het beste zorgen dat jouw konijnen gecastreerd zijn. Rammen zodat ze samen kunnen leven met voedsters zonder dat er jonge konijnen komen en voedsters om baarmoederkanker te voorkomen. Voor zowel rammen als voedsters voorkomt het ook dat ze starten met sproeien. Sproeien ze al? Dan is er geen garantie dat het overgaat na castratie, het kan zijn dat ze het uit gewoonte gewoon blijven doen, ook al zijn de hormonen die dit oorspronkelijk aanstuurden inmiddels uit het lijf verdwenen. Maar een gecastreerd konijn heeft over het algemeen een iets stabieler, gelijkmatiger karakter.
Maar ook gecastreerde konijnen vertonen voorjaarsgedrag. Zo hebben veel konijnen deze tijd van het jaar meer behoefte om te graven, het kan dus zomaar zijn dat ze de toiletbakken uitgraven. Bied een zandbak aan waar ze wel mogen graven, zodat ze hun energie daar in kwijt kunnen. Ook de rangordebepaling kan wat meer opspelen in het voorjaar, zelfs bij konijnen die gecastreerd zijn. Castratie haalt namelijk niet alle hormonen uit het lichaam weg, die worden op meer plaatsen aangemaakt. Veel koppeltjes rijden en jagen wat meer in het voorjaar. Let goed op dat het overgaat in vechten, konijnen moeten wel een goede klik hebben met het soortgenootje waar ze mee samen leven.
Wanneer kan een konijn naar buiten?
Zodra de eerste zonnestralen er zijn, krijgen veel konijnenbaasjes het idee: we doen onze konijnen lekker even naar buiten!
Wees daar echter wel heel voorzichtig mee. Konijnen zijn gevoelig voor temperatuurschommellingen. Het is niet zo dat je ze op een mooie dag niet eventjes naar buiten kan laten, maar let wel goed op: Wonen jouw konijnen binnen in huis en is het daar altijd 20 graden? Dan kunnen ze dus eigenlijk pas naar buiten als het ook ongeveer 20 graden is. En dat is nog niet als de eerste zonnestraaltjes in februari of maart te zien zijn.
De konijnen van binnen naar buiten verhuizen gaat in het vroege voorjaar ook nog niet. De nachten zijn dan nog erg fris, en is er nog steeds kans dat het gaat vriezen. Binnenkonijnen hebben daar geen goede wintervacht voor.
We merken dat mensen graag een exacte datum willen wanneer konijnen naar buiten verhuisd kunnen worden. Dat is lastig: Echt naar buiten verhuizen kun je binnenkonijnen meestal pas in mei, na ijsheiligen. Dat valt half mei. Wil je binnenkonijnen naar buiten verhuizen, doe dat dan echt na half mei, als er geen kans meer is op nachtvorst. Maar zelfs als het ijsheiligen is geweest, is het aan te raden nog goed naar de temperaturen te kijken, voor je de konijnen verhuisd. Ook dan kunnen de nachten nog behoorlijk koud zijn, ook al vriest het niet meer. Het is aan te raden om konijnen pas naar buiten te verhuizen als de nachttemperatuur boven de 10 graden blijft, en dat is vaak nog niet gelijk half mei.
Verhuis de konijnen ook niet in de vroege ochtend of ’s avonds als het weer begint af te koelen, maar op het moment dat de binnen- en buitentemperatuur zo veel mogelijk gelijk zijn. Temperatuurschommelingen maken konijnen vatbaarder voor ziektes, omdat het voor een weerstand-dip zorgt. Gebruik dus echt je gezonde verstand om te bepalen of de konijnen al naar buiten kunnen of nog niet.
Vitamine D bij konijnen
Hoewel konijnenbaasjes zich veel bezig houden met voeding, wordt soms vergeten dat de zon een hele belangrijke bron is van vitamine D. Konijnen die binnen in huis leven en konijnen die in een schuur of garage wonen kunnen hier een tekort van krijgen, met alle gevolgen van dien, zoals gebitsproblemen. In de winter laat de zon zich minder zien en is minder sterk, dus als jouw konijnen slim zijn zoeken ze in het voorjaar die eerste lentezon lekker op om er van te genieten, nu het nog niet te warm is.
Laat binnen konijnen op een mooie dag, waarbij de binnen- en buitentemperatuur vrijwel gelijk zijn, gerust eventjes naar buiten op het terras of op het balkon. Zorg er wel voor dat het een veilige omgeving is en dat er geen grote temperatuurverschillen zijn. Een mooie graadmeter of je een binnenkonijn overdag naar buiten kan doen is dat als je zelf zonder jas naar buiten gaat, een binnenkonijn ook overdag naar buiten kan.
Gras
In het voorjaar begint alles weer te groeien. Dat betekent meer vers groenvoer voor konijnen, waaronder gras. Aan alle soorten groenvoer moet een konijn rustig wennen, ook aan gras! Gras is een belangrijk onderdeel van de dagelijkse voeding voor konijnen, maar veel konijnen zijn alleen de gedroogde vorm, hooi, gewend. Vers gras moet je dus echt rustig opbouwen om diarree en gasbuiken te voorkomen. Houd rekening met een periode van 1-2 weken om het rustig op te bouwen. Zet jouw konijnen niet van de een op andere dag op een vers stukje gras als ze dat niet gewend zijn. Vooral voorjaarsgras is zeer eiwitrijk en niet alle konijnen kunnen er goed tegen. Bouw de tijd dat de konijnen op het gras lopen rustig op, of begin voor je ze op het gras laat al voorzichtig met opbouwen door wat geplukt gras aan de konijnen te voeren. Doe je dit niet, dan is de kans groot dat jouw konijnen diarree krijgen, of flinke gasbuiken.
Laat je ze voor het eerst op het gras? Begin met 5 minuutjes, en tel daar elke dag 5 minuutjes bij op. Houd de keutels goed in de gaten. Zolang het goed gaat kun je blijven opbouwen, zie je zachtere keutels of diarree, doe dan een stapje terug.
Giftige planten voor konijnen
Laat je jouw konijnen los in de tuin lopen, controleer dan goed of er geen giftige planten in de tuin staan. Staan die er wel, verwijder ze dan of zorg er voor dat jouw konijnen er niet bij kunnen komen. Wil je weten welke planten giftig zijn? Bij onze konijneninformatie over konijnenvoeding vind je lijsten met veilige planten om te voeren, maar ook met giftige planten voor konijnen. Ook is er een informatief artikel over een konijnvriendelijke tuin, met onder andere een lijst met planten die niet giftig zijn, maar ook nog wel een overlevingskans hebben in een tuin waar konijnen rondlopen.
Vaccinaties voor konijnen
Het voorjaar is de perfecte tijd om de vaccinaties van jouw konijnen te laten zetten. Wacht daar niet te lang mee, in Nederland komen er drie virusziektes voor die zeer besmettelijk zijn en waar je konijn binnen enkele dagen aan dood gaat. Deze ziektes worden overgedragen door vliegende, stekende insecten, maar je kan ze ook meenemen aan je kleding als je ergens bent geweest waar besmette konijnen wonen. Gelukkig kun je jouw konijn hiertegen laten inenten. Tegenwoordig is er een alles in één vaccinatie die tegen alle drie de ziektes werkt die in Nederland voorkomen. Deze prik is 1 jaar geldig, zorg er dus voor dat de vaccinatie op tijd herhaald word.
Parasieten
Als het een strenge winter is geweest, is dat goed nieuws voor de konijnenbaasjes. Er komen dan minder insecten voor in het voorjaar en de verspreiding van virusziekten is dan minder.
Maar toch worden elk jaar in het voorjaar worden de eerste muggen en vliegen weer actief. Tegen de virusziekten die muggen en andere stekende insecten overbrengen kun je laten inenten. Maar vliegen zorgen weer voor een ander probleem: myiasis.
Konijnen die een wondje hebben, wat keuteltjes die aan hun achterwerk blijven hangen, urineplekken, tranende ogen, een slechte vacht door te weinig borstelen en/of diarree zorgen er voor dat jouw konijn een aantrekkelijke plek is voor vliegen om hun eitjes te leggen. Als die eitjes uit komen, komen daar hele gulzige maden uit, die jouw konijn opeten. Dat klinkt niet zo pijnlijk als het is en het is een trage, pijnlijke dood voor jouw konijn als je er niet op tijd bij bent. Het kan helaas iedereen overkomen en heel snel gaan, het zegt er dus niets over of je wel of niet een goed baasje bent.
Myiasis kun je voorkomen. Controleer minimaal 2x per dag jouw konijnen goed, en/of spray ze preventief in met een anti-madenspray. Zoals bijvoorbeeld de Beaphar anti-myiasis spray. Of voorzie als het mogelijk is het complete hok of de ren van insectengaas.
Vind je toch maden op jouw konijn? Ga dan met spoed naar de dierenarts. In sommige gevallen is het nog mogelijk om het konijn te redden en zo niet, dan kan hij een langzame en pijnlijke dood voorkomen door het konijn in te laten slapen. Daarnaast kunnen konijnen ook last krijgen van vlooien, mijten en wormen.
Verharen
Hoe vaak en wanneer verharen konijnen? Buitenkonijnen verharen vier keer per jaar. Twee grote verhaarmomenten, en twee tussentijdse kleinere verhaarmomenten. In het voorjaar verharen ze om de wintervacht in te wisselen voor de zomervacht en in het najaar om de zomervacht weer uit te trekken, en de winterjas aan te doen.
Het voorjaar is ook verhaartijd. Tijd om de winterjas uit te doen! Het ene konijn komt wat beter door de verharing heen dan het andere konijn. Het is aan te raden om in de verhaarperiode regelmatig even te borstelen en/ of te plukken. Bij plukken trek je de losse(!) haren uit de vacht om het proces wat te versnellen. Daaronder zie je dan wat plekjes tevoorschijn komen met korte haartjes, dat is de nieuwe zomervacht. Borstel ook niet te vaak, dan kun je zelfs veroorzaken dat de verharing meer en meer wordt en de konijnen in een constante rui komen. Eén of twee keer per week in verhaartijd borstelen is voldoende voor een konijn met normale beharing.
Konijnen die gevoelig zijn voor verstoppingen kunnen er extra last van krijgen in de verhaarperiode. Zeker voor die konijnen is het van belang ze zo goed mogelijk door de verhaartijd heen te krijgen. Er zijn ook middeltjes die je in de erge verhaarperiodes preventief kan geven om verstopping te voorkomen zoals verse ananas en ananassap (niet uit blik!) en prozyme. Tegenwoordig komt men er toch steeds meer van terug om die middelen te gebruiken, omdat er ook nadelen aan zitten. Geef die middelen echt niet als er al een volledige blokkade is, dan kunnen ze maagzweer veroorzaken. Meer informatie over gas en verstopping bij konijnen lees je op deze website bij de konijneninformatie, gezondheid; gas en verstopping bij konijnen.
Pas op voor tocht en grote temperatuurschommelingen. Gedurende een dag stijgt en daalt de natuur altijd wel. Konijnen die altijd buiten wonen kunnen hier gewoon tegen. Pas echter op voor plotselinge temperatuurwisselingen en tocht. Tocht op zich is niet iets waar een konijn ziek van wordt. Mensen ook niet trouwens. Plotselinge temperatuurwisselingen kunnen er wel voor zorgen dat ze vatbaarder worden, dat heeft namelijk veel invloed op het afweersysteem. En tocht kan plotselinge temperatuurwisselingen veroorzaken.
Als het konijnenlijfje opeens snel afkoelt (wat wel kan gebeuren door tocht), veranderd er wel wat in het lichaam, het bloed in het lichaam wordt naar de vitale plaatsen gestuurd om die te beschermen, met als gevolg dat de “puntjes” (zoals de neus) minder bloed krijgen en daarbij minder afweerstoffen hebben, wat ze wel weer vatbaarder maakt voor bijvoorbeeld luchtweginfecties. Ook verbrand een konijn meer energie bij kou, en dat is al bij een paar graden temperatuurverschil. Bijvoorbeeld ademhalen kost dan meer moeite, omdat er koude lucht ingeademd moet worden, moet het lichaam harder werken om zichzelf op temperatuur te houden.
Meer informatie over de weerstand van konijnen in de verhaarperiode lees je in het artikel konijnen in de herfst. Ook dat is namelijk een verhaarperiode voor konijnen.
Konijnen zijn in het voorjaar en najaar vaak extra kwetsbaar voor ziektes
In het voorjaar en najaar merken we dat er meer konijnenbaasjes vragen hebben over gezondheidsproblemen die met een verminderde weerstand opspelen. Voorbeelden hiervan zijn traanoogjes, snotneusjes, pasteurella, chronische luchtwegaandoeningen, niezen en E Cuniculi.
De oorzaak is de temperatuur in combinatie met de verhaarperiode, hierdoor krijgen veel konijnen een dip in hun weerstand en zijn ze vatbaarder voor deze ziektes. In het voorjaar en najaar wisselt buiten de temperatuur best flink, zo kan het de ene dag 25 graden zijn in de middag, maar in de nacht nog maar 10 graden. Hoewel het niet plotseling gaat, die temperatuurverschillen, merk je als konijnenbaasje vaak toch dat de weerstand deze tijd van het jaar wat minder goed is. Als ze dan ook nog een weerstanddipje hebben omdat ze aan het verharen zijn, zijn ze extra gevoelig voor gezondheidsproblemen.
Het advies is dit niet te onderschatten. Konijnen krijgen niet zomaar een verkoudheid die vanzelf weer over gaat, zoals wij mensen. Bij niezen en snot, dus wel echt naar de dierenarts gaan. Laat je het sluimeren, word het chronisch en dat wil je voorkomen.
Wees ook alert op tekenen van E Cuniculi. Bij twijfel raden we aan om toch alvast te behandelen. Soms zie je een tijdje alleen kleine signalen, voor het echt zichtbaar fout gaat. Hoe eerder je start met behandelen, hoe groter de kans op genezing. Er is een apart informatief artikel over EC te vinden bij de konijneninformatie op onze website.
Huisvesting
Controleer in het voorjaar het verblijf goed. Is het nog in goede staat, is het veilig de winter door gekomen? Is het nog veilig tegen roofdieren die in de omgeving voor komen? Het voorjaar is ook een mooi moment om het hok nog een keer te beitsen zodat het langer mee gaat, om het speelzand te vernieuwen of aan te vullen en om een fijne schaduwrijke plek te maken voor in de zomer, mocht die plek er nog niet zijn.
Voorbereiden op de zomer
In het voorjaar zijn de temperaturen nog heerlijk en is de zon nog niet zo sterk. Zorg er wel voor dat je alvast voorbereid bent op de zomer, zodat je op die eerste warme dag niet in de stress hoeft te zitten omdat het te warm is voor jouw konijn. Boven de 25 graden heeft een konijn het (te) warm. In het artikel over konijnen in de zomer kun je alvast lezen wat voor maatregelen je kan nemen om jouw konijnen het op die dagen zo comfortabel mogelijk te maken.