Knaaghout voor konijnen

Welke takken mogen konijnen eten? Hoeveel hout mag een konijn eten? En hoe bewaar je knaaghout?

Zo rond februari worden er veel bomen gesnoeid. De meeste bomen zijn dan in winterrust en daarnaast kun je bij een kale boom goed zien wat je snoeit. De tijd van het jaar dus om als konijnenbaasje te kijken of je aan knaaghout kan komen! Na het succes van onze nieuwsbrief in januari 2018 over dit onderwerp, hebben we de informatie nu ook in een artikel op de website gezet, zodat deze voor iedereen te vinden is.

Welk soort hout en welke soorten bomen zijn veilig om aan konijnen te voeren?

Niet al het hout is veilig om aan konijnen te geven. Er zijn zeker ook giftige soorten! Zorg dat je er zeker van bent dat je een veilige soort knaaghout aanbied, zeker als je het zelf uit de natuur haalt. Van onderstaande boomsoorten is het veilig om takken en bladeren als knaagmateriaal te geven. Geef alles wel met mate, te veel van hetzelfde is niet goed.

Veilig knaaghout voor konijnen

Van onderstaande soorten is het veilig om hout aan de konijnen te geven:

• Appelboom (geen sierappel)
• Bamboe (voorzichtig zijn met scherpe stukken, kleine hoeveelheden geven, anders ontstaan er problemen met de spijsvertering. Alleen uitgegroeide bladeren en stengels geven, bij sommige soorten zijn de jonge bladeren giftig. )
• Beuk (beukennootjes wel met mate!)
• Berk
• Eik (met mate ivm looizuur)
• Es
• Els
• Hazelaar (hazelnoten wel met mate!)
• Iep
• Lindeboom (Let wel op! Geef niets waar luizen of schimmel op zit!)
• Meidoorn
• Perenboom
• Populier
• Sleedoorn
• Tamme kastanje (kastanjes wel met mate!)
• Wilg (alle soorten, alleen niet geven als het konijn pijnstillers krijgt).

Fruitbomen
De meeste fruitbomen zijn veilig, met één belangrijke uitzondering: Let op dat je geen vruchten geeft van steenvruchten (oa. pruimen, perziken, kersen, abrikozen, avocado’s, olijven, dadels, walnoten en mango’s). Vroeger werd er gezegd dat ook de takken en het blad van die bomen niet veilig was in verband met giftige stoffen. Recenter onderzoek geeft aan dat dat in de takken en bladeren maar in kleine mate zit en dat dat dus wel gevoerd kan worden. Geef het echter met mate en geef niet de vruchten en zeker geen pitten! Deze bevatten cyanogene glycosiden, deze stoffen worden omgezet in het konijnenlijfje naar oa cyanide. In de meeste gevallen merk je het pas nadat ze er meerdere keren of echt grote hoeveelheden van gegeten hebben. Het veroorzaakt ademhalingsproblemen, hartstilstand, kreupelheid, en schildklierproblemen.

Verder zitten deze stoffen ook in vlierbessen, onbewerkt lijnzaad, amandelen en cassave. En in de pitten van appels en peren.

Kastanjes, hazelnoten en beukennootjes
Het bovenstaande lijstje gaat om het hout van de bomen, het knaaghout dus. Met beukennootjes, hazelnootjes en tamme kastanjes moet je wel voorzichtig zijn, echt ontzettend met mate voeren. Het is voedsel met best scheve verhoudingen aan voedingsstoffen, geef er dus echt niet veel van. Zo hebben kastanjes bijvoorbeeld een extreem scheve calcium-fosfor verhouding, en dat kan als ze er veel of vaak van eten echt problemen geven. Het knaaghout van die bomen is wel veilig.

Let ook op dat het om de TAMME kastanje gaat, niet om de paardenkastanje. De paardenkastanje is waar kinderen herfstknutsels mee maken, dat is dus niet de juiste boom en die is giftig. Geef beukennootjes nooit groen, altijd de bruine.

Knaaghout snoeien in de natuur
Wij horen met regelmaat dat konijnenbaasjes de natuur in gaan om knaaghout van bomen te halen, of wilde planten en kruiden te plukken voor hun konijnen. Houd er echter rekening mee dat dit alleen mag met toestemming van de eigenaar van het terrein! Anders ben je aan het stropen, en daar kunnen de boetes voor oplopen tot duizenden euro’s.

De planten en bomen die in natuurgebieden staan, staan daar niet voor onze huisdierkonijnen maar voor de wilde dieren. Natuurbeheerders geven soms veel geld uit om inheemse plantensoorten te beschermen. Het is niet de bedoeling dat alle konijnenbaasjes in Nederland het bos in trekken om daar de bomen te gaan snoeien voor konijnen. Vraag dus echt toestemming. Ook voor het plukken van bijvoorbeeld bramen en bessen, het rapen van kastanjes en dat soort dingen. Vaak wordt een paar stuks / een handje, wel gedoogd, maar als iedereen dat doet, blijft er geen voedsel over voor de wilde dieren. Ook in boomgaarden mag je niet zomaar gaan snoeien en plukken voor jouw konijnen. Vraag echt altijd eerst toestemming aan de eigenaar.

Ook kunnen planten en bomen in de natuur besmet zijn via de uitwerpselen van vogels en vossen, waardoor er bijvoorbeeld vogelgriep of vossenlintworm overgebracht kan worden. Ook is de kans op parasieten zoals teken groter bij het aanbieden van in het wild geplukt groenvoer.

We raden aan om in eigen tuin een veilige boom te zetten of eens rond te vragen bij de buren. Er zijn genoeg mensen met wilgen en fruitbomen die best een paar takken voor je over hebben als ze gaan snoeien, en dan weet je gelijk waar het vandaan komt en of het bespoten is.

Tussen veilig en giftig in

Tussen de veilige soorten die je mag geven, en de echt giftige soorten, zitten nog een heleboel boomsoorten in. Dat zijn over het algemeen soorten die niet erg giftig zijn, niet giftig genoeg om op onze lijst met giftige planten voor konijnen te komen in ieder geval. Maar helemaal veilig zijn ze vaak ook niet. Zo kan bijvoorbeeld de hars giftig zijn of kunnen er problemen op lange termijn ontstaan als konijnen er vaak of veel van eten. Wij moedigen het voeren van een gevarieerd dieet zeker aan, maar raden aan dat je altijd de veilige opties kiest en het dus houd bij het knaaghout van de boomsoorten die op het lijstje hier boven vermeld staan.

Hoeveel knaaghout mag je geven?

De dagelijkse voeding van een konijn hoort ongeveer te bestaan uit 80% hooi en/of grassen, 10% vers groenvoer, 5% brokken en 5% gezonde snacks. Die gezonde snacks, dat kan een klein stukje fruit zijn, een verantwoord konijnensnoepje, wat gedroogde kruiden, maar het kan ook knaaghout zijn. Die 5% komt ongeveer overeen met ongeveer 20 gram knaaghout per dag voor een klein konijn. Nou hoef je knaaghout niet tot op de gram af te wegen en is het ook niet erg dat de konijnen een keer iets meer dan 20 gram er van eten. Een goede maatstaf is om te kijken naar de hoeveelheid hooi die het konijn eet. Het eten van takken mag nooit ten koste gaan van het eten van hooi.

Het is aan te raden als je aan vers gesnoeide takken kan komen, dat je deze in stukjes van 15-25 cm lang zaagt. De takken die je in een winkel koopt hebben meestal al ongeveer dit formaat. De stukken knaaghout van die lengte vormen een prima dagelijkse portie voor een klein tot middelmaat konijn. Heb je een flink middelmaat konijn of een groot konijn, kun je twee van die stukken per dag geven. Geef niet elke dag (hetzelfde) knaaghout, maar wissel het ook wat af. Te veel van hetzelfde is op lange termijn niet goed. Het meest ideaal is natuurlijk dat je wat verschillende houtsoorten kan afwisselen.

Konijnen hoeven het eten van knaaghout niet aan te leren zoals ze groenvoer moeten leren eten, toch is het aan te raden om het wel wat rustig te introduceren en de keutels in de gaten te houden. Een enkeling met hele gevoelige darmen kan diarree krijgen van voedingswisselingen, dus ook van een nieuw soort knaaghout.

Schoonmaken en bewaren

Van knaaghout dat je in een winkel koopt en geschikt is voor konijnen, kun je er van uitgaan dat het gewassen en gedroogd is, en klaar voor gebruik. Haal je echter takken uit de natuur, of krijg je takken van bijvoorbeeld de appelboom van de buren of wilgen die gesnoeid zijn door groenbeheer, dan is het aan te raden deze takken goed na te kijken voor je er iets van aan de konijnen geeft. Als je takken uit de natuur zelf wil oogsten, raden wij aan toestemming te vragen aan de eigenaar of beheerder van het terrein waar de bomen staan.

Heb je vers knaaghout gekregen? Vraag eerst na of het bespoten hout betreft. Wij raden aan om geen bespoten takken en bladeren te geven. Zelfs al was je de takken en het hout, dan nog is de schil, de bast, de plek waar dat gif in is opgenomen. En dat is nou precies het deel wat de konijnen het liefst eten. Bij een biologische fruitteler, een privé tuinder die geen gif gebruikt, de boom uit eigen tuin en bomen uit de natuur is vaak geen gif gebruikt. Zodra je daar zeker van bent, en als je bevestigd hebt dat het inderdaad een houtsoort is die konijnen mogen eten, dan weet je dat je het veilig aan je konijnen kan voeren.

Ook al betreft het onbespoten hout, was de takken altijd goed af. Takken waar vogelpoep op zit kun je beter niet geven. Via knaaghout uit de natuur, is er een risico dat je RHD/VHS 1 of 2 of myxomatose mee neemt, maar dat is niet specifiek voor knaaghout. Dat kun je ook aan je eigen schoenen en kleding mee nemen als je buiten bent geweest. Het is dus altijd verstandig te zorgen dat de vaccinaties van de konijnen op orde zijn. Neem voor de zekerheid geen knaaghout mee uit risico gebieden waar veel wilde konijnen wonen en/of waarvan je weet dat er ziektes voor komen.

Controleer het hout ook op ongedierte zoals luizen en controleer of er geen schimmel op zit. Van luizen, rupsen, schimmels en andere aantastingen kunnen konijnen erg ziek worden! Geef knaaghout waar je dit op tegen komt dis echt niet.

Ben je er zeker van dat het knaaghout veilig is? Sorteer het hout en leg alle bruikbare takken apart van de niet-geschikte takken. De bruikbare takken kun je in handzame stukken knippen met een snoeischaar of met een zaag. Wij adviseren stukken van 15-20 cm omdat dat een mooie dagelijkse portie is. Van de veilige boomsoorten mogen de bladeren die eventueel nog aan de takken zitten ook gewoon gegeven worden. Wil je het hout echter langer bewaren voor je het geeft, dan kun je de bladeren er beter afhalen in verband met de kans op rotting en schimmel.

Je kan het knaaghout dat je niet direct gaat voeren op een droge plaats leggen, en verder laten drogen. Zorg dat er wel zuurstof bij komt, maar geen vocht, anders gaat het schimmelen. Je kan knaaghout als het goed gedroogd is jaren bewaren.

Wil je liever zo lang mogelijk vers knaaghout voeren en het niet drogen? Dan kun je het invriezen! Knaaghout blijft dan ongeveer een half jaar vers. Let wel op dat je de takken even op temperatuur laat komen voor je het aan de konijnen voert.

Knaagspeelgoed

Veel speelgoed dat gemaakt is voor konijnen is of bestand tegen knagen, of geschikt en gemaakt om helemaal kapot te knagen.

Ook grassen en hooi worden veel gebruikt om knaagspeelgoed van te maken. Deze materialen zijn prima te vlechten in een leuke vorm en veilig om aan te knagen. Ideaal speelgoed om de konijnen bezig te houden en om ze af te leiden van dingen waar je liever niet wil dat ze aan knagen. Speelgoed gemaakt van gras en hooi is vaak ook veilig aan de konijnen te geven als je er niet bij bent, controleer wel altijd even of er geen andere materialen in gebruikt zijn, waarbij toezicht wel nodig is. En let ook op het ontwerp, als het iets is waarin ze klem kunnen komen te zitten, dan is toezicht wel aan te raden.

Naast knaaghout in speelgoedvorm, zijn er ook verschillende soorten “gewoon” knaaghout in winkels te koop. Denk dan bijvoorbeeld aan kleine takjes, juist wat grotere dikke takken, ringen of schors van verschillende houtsoorten.