Informatie over kanker bij konijnen.
De gemiddelde leeftijd van konijnen in Nederland neemt gelukkig toe. De kans op kanker wordt hierdoor wel groter. Vroeger kwam het nog nauwelijks voor, omdat de dieren toch niet oud werden, maar tegenwoordig zien we het steeds vaker. Ook de diergeneeskunde past zich aan aan deze nieuwe ontwikkelingen en daardoor is onderzoek en behandeling van konijnen met kanker tegenwoordig steeds vaker een optie. In dit artikel lees je meer over de verschillende soorten kanker die voorkomen bij konijnen, en welke behandelmethoden er zijn.
Diagnose
Hoe kom je er achter dat jouw konijn kanker heeft? Vaak gaat het baasje met het konijn naar de dierenarts omdat er wat vage klachten zijn. Het konijn is niet zoals hij normaal doet. Het kan ook zijn dat er bulten zichtbaar zijn en dat het baasje wil weten of het om een abces gaat of dat het ernstiger is. Bij ongecastreerde voedsters met baarmoederkanker is het vaak bloedverlies wat de aanleiding is om naar de dierenarts te gaan.
De dierenarts heeft vaak twee opties. Als het niet duidelijk te zien is wat het konijn mankeert, wat bij kanker meestal het geval is omdat het in het lichaam zit en niet aan de buitenkant te zien is, kunnen er röntgenfoto’s gemaakt worden. Hieruit ontstaat dan het vermoeden dat het konijn kanker heeft. Dit wordt dan bevestigd met een biopsie van het aangetaste weefsel. In sommige gevallen wordt er direct een biopsie gedaan en worden de foto’s overgeslagen. Als Kanker in het bot, de hersenen of ruggenmerg zit, is het moeilijker op te sporen. Bloedonderzoek kan onderdeel zijn van de diagnose. CT-scan en radio-isotopen zijn ook mogelijk, maar hier hangt een prijskaartje aan. De meeste dierenartsprakijken hebben de middelen hier niet voor en moeten voor deze onderzoeken doorverwijzen naar dierziekenhuizen. Dit gaat dus altijd in overleg met de eigenaar van het dier.
Soorten
Veel voorkomende soorten van kanker bij konijnen zijn onder andere:
lymfosarcoom
Kwaadaardige tumor in het lymfeweefsel. Dit komt voor bij jonge dieren, deze ziekte kan genetisch doorgegeven worden. Deze vorm zit meestal in de lymfeklieren, huid, nieren, lever en milt. De term lymfosarcoom verwijst naar een type kanker van de weefsels en organen die cellen produceren, opslaan en transporteren die helpen infecties te bestrijden. De oorzaak van lymfosarcoom is niet bekend. Er worden echter meerdere risicofactoren in verband gebracht met deze aandoening: blootstelling aan chemische stoffen, virusinfecties en een verminderde weerstand (vaak door ziekten).
Mammatumoren
Melkkliergezwellen, vaak op middelbare tot oudere leeftijd. Ze kunnen zowel goed- als kwaadaardig zijn. De oorzaak is een ontsporing van de normale celgroei. Het is niet zo moeilijk om vast te stellen of een dier gezwellen in de melkklieren heeft. Onder de buik zijn dan in de buurt van de tepels, onderhuidse knobbels voelbaar. Het is helaas niet mogelijk om aan de buitenkant te zien of een knobbel goed- of kwaadaardig is. Een extra probleem is dat melkkliergezwellen goedaardig kunnen beginnen maar later toch kwaadaardig worden.
Papilloom tumoren
Ook wel fibroom tumoren genoemd. Dit zijn huidtumoren die ontstaan na een infectie met het haaspokken virus. Het orale papilloma virus kan zorgen voor tumoren in de mond en op de tong van het konijn. In de mond is het te herkennen aan kleine, grijs-witte knobbeltjes op de tong of het tandvlees.
Plaveiselcelcarcinoom
Huidkanker. Ontstaat in de opperhuid en kan uitzaaien naar de lymfeklieren en andere organen.
Baarmoederkanker
Het komt het meest voor bij konijnen met een leeftijd boven de 3 jaar oud. Het ontstaat onder invloed van oestrogeen. Bij konijnen waarmee gefokt word, wordt deze vorm al vroeg zichtbaar doordat het konijn problemen heeft met de voortplanting: abortus, niet zwanger raken, doodgeboorte, kleine nesten etc. Vaak gezien bij Hollanders, Havana en Tan konijnen, maar het kan bij alle rassen voorkomen. Bij huisdierkonijnen is het vaak lusteloos gedrag, benauwdheid, stoppen met eten en/of bloedverlies waardoor baarmoederkanker ontdekt wordt.
Baarmoederkanker kan voorkomen worden door de voedster op tijd te castreren (castreren, eierstokken en baarmoeder weghalen, dus niet steriliseren waarbij alleen eileiders afgebonden worden).
Lymfoom
Na baarmoederkanker is de vorm van kanker die het meest voorkomt bij konijnen lymfoom. Lymfoom kan overal in het lichaam te ontwikkelen en op elke leeftijd. Lymfoom is een soort kanker in een specifieke witte bloedcel, de lymfocyt. Deze komen voor in het hele lichaam en beschermen het lichaam tegen infecties. Er is geen specifieke oorzaak bekend van dit virus. De symptomen zijn afhankelijk van welke organen zijn aangetast. Als deze vorm van kanker is gevonden in de wervelkolom kan het ernstige schade toebrengen aan het ruggenmerg en het bot wat daar omheen ligt.
Botkanker
Botkanker komt nog wel eens voor in de achterpoten van konijnen. Dit zorgt voor zwakke achterpoten. Er bestaan verschillende soorten botkanker, hoe ernstig het is is dus ook afhankelijk van de soort. Bij botkanker is er zowel botafbraak als botopbouw. De verhouding verschilt van tumor tot tumor. Het nadeel van botkanker is vaak dat het pas laat zichtbaar word. Een pootamputatie zal tot de behandelmethoden behoren, soms is het ook mogelijk de tumor te verwijderen met behoud van de poot.
Behandeling
Laat je goed informeren door de dierenarts over de mogelijke behandeling. Maak voor jezelf een beslissing hoeveel geld je er aan uit wil geven en probeer ook helder en realistisch te kijken naar de kansen van het dier en de kwaliteit van het leven. Vergeet ook je eigen leefsituatie niet. Als je het leven van je konijn een half jaar kunt rekken, maar wel honderden of zelfs duizenden euro’s aan dierenartskosten hebt, is dat het waard? Kun je dat geld daar voor missen? Soms is inslapen dan ook de beste oplossing, hoe moeilijk die beslissing ook is.
Als het echter nog niet te laat is en er is een goede kans dat je konijn er van herstelt, dan zijn er een aantal opties mogelijk. Welke optie voor jouw konijn het beste is, is afhankelijk van de soort kanker.
Afwachten
Simpelweg afwachten is een behandelmethode die soms toegepast wordt. Dit omdat er dan regelmatig gekeken kan worden hoe de kanker zich ontwikkeld, of het groeit, of juist niet.
Chirurgie
Een tumor kan in een aantal gevallen chirurgisch worden verwijderd. Als de kanker alleen in een bepaald deel van het lichaam zit, is amputatie van dat lichaamsdeel soms ook een optie om het dier te redden.
Chemotherapie
Er moet hierbij wel altijd van uitgegaan worden dat een dier fit de therapie in gaat. Een dier wat al ernstig verzwakt is kan er niet meer aan beginnen. Eigenaren hebben meestal een beeld van brakend kaal doodziek dier, dit is echter niet hoe het gaat bij dieren. Er worden sterk aangepaste doseringen gebruikt om het leed van de dieren tijdens de therapie acceptabel te houden. Het is hierdoor eigenlijk bijna nooit mogelijk voor een konijn om door chemotherapie te genezen, het is eigenlijk het verlengen van het leven.
Radiotherapie
In sommige gevallen kan dit een optie zijn. Er zijn echter niet veel dierenartsen die daar de voorzieningen voor hebben, en meestal wordt je doorgestuurd naar een faculteit voor diergeneeskunde. Er zijn in Nederland maar twee plaatsen waar het mogelijk is. Radiotherapie is alleen een optie voor oppervlakkig gelegen tumoren. Radiotherapie wordt soms aanbevolen na chirurgie.
Hormonale therapie
Het bekendst zijn corticosteroïden, zij kunnen soms de groei van de kanker vertragen en kunnen gebruikt worden om het leven te verlengen voor een tijdje.
Immunotherapie
Dit zijn vooral experimentele behandelingen. Er zijn een aantal vormen van kanker waar dit echter wel tot een positief resultaat geleid heeft.
Voeding
Een punt wat vaak vergeten wordt is voeding. Bij konijnen met kanker treden veranderingen op in de stofwisselingen. Tumoren gebruiken de beschikbare koolhydraten en laat er minder over voor het konijn zelf. Ook aminozuren worden door tumoren gebruikt. Dit kan dus voor bepaalde tekorten zorgen bij je konijn. Hierdoor kan bijvoorbeeld de spiermassa verminderen en je konijn kan gewicht verliezen. Laat je dus goed door de dierenarts adviseren over de juiste voeding voor je konijn tijdens de behandeling. De juiste voeding kan vermagering tegengaan en de kanker helpen verminderen.