Vaak denken mensen dat konijnen lieve, knuffelbare en rustige dieren zijn. Dat is echter een verkeerd beeld. Er zijn wel rustige, lieve, knuffelbare konijnen, maar dat gedrag is eerder uitzondering, dan gebruikelijk. Konijnen hebben hele sterke eigen karakters, kunnen behoorlijk pittig hormonaal en territoriaal gedrag laten zien of soms zelfs obsessief gedrag ontwikkelen. Niet verrassend dus dat heel veel vragen gaan over afwijkend gedrag bij konijnen, gedragsproblemen.
Ongewenst konijnengedrag afleren en voorkomen
Gedragsproblemen kunnen bij konijnen verschillende oorzaken hebben. Verkeerde huisvesting, gebrek aan gezelschap van een soortgenootje, hormoonproblemen en verveling zijn de meest voorkomende oorzaken. Opvallend is dat de meeste vragen over probleemgedrag bij konijnen, eigenlijk voor konijnen zelf heel normaal gedrag betreft. Het is natuurlijk gedrag, wat op ongewenste plekken plaats vind.
Zorg dat de basis goed is en je een gelukkig konijn hebt. Zorg voor de juiste voeding, een konijnenmaatje, voldoende leefruimte voor de konijnen, waar ze altijd toegang toe hebben, en zorg dat er geen gezondheidsproblemen zijn die het ongewenste gedrag kunnen veroorzaken. Als zijn of haar gedrag dan nog niet correct is, staan er hieronder nog een aantal tips.
Mensen pakken om een konijn te corrigeren vaak naar een plantenspuit zoals ze bij een kat doen, maken harde geluiden met voorwerpen waardoor het dier schrikt of duwen een konijn weg. Dit zorgt echter alleen voor meer agressie en problemen, het lost bij konijnen maar weinig op. Water in de oorschelp van konijnenoren kan ook nog eens gezondheidsproblemen geven. Laat de plantenspuit dus zeker weg als je een konijn wil “heropvoeden”!
Het is beter om het ongewenste gedrag om te buigen naar gewenst gedrag, in plaats van te bestraffen. Knaagt een konijn aan iets dat niet mag? Geef dan iets waar hij wel aan mag knagen. Doe dit al vanaf het begin af aan. Plast een konijn ergens waar het niet hoort? Zet daar een toiletbak neer en/of veeg het plasje op en zet het konijn en het plasje in de toiletbak. Valt een konijn aan? Zorg dat de aanval geen effect heeft, en probeer hem de volgende keer voor de aanval af te leiden, zodat er geen aanval is. Het kost vaak wel tijd en geduld, en dan heb ik het niet over dagen of weken, maar in veel gevallen over maanden.
Onzindelijkheid
Het komt regelmatig voor dat konijnenbaasjes hun konijn zindelijk willen maken, maar niet weten hoe dit moet, of dat het gewoon weg niet wil lukken. Hier zet ik wat tips een weetjes neer die kunnen helpen bij het zindelijk maken van je konijn.
- Om een konijn zindelijk te maken moet je vol kunnen houden.
- Zorg dat er in het begin meerdere toiletbakken zijn: dat kan een konijnentoilet zijn, maar ook een kattenbak, afwasteil of lage curverbak. Het maakt niet echt uit wat voor bak het is, als het konijn er maar in past, en als de bak maar stevig staat (dus niet elke keer omvalt als je konijn er uithupst).
- Zet de toiletbak bij voorkeur op een plaats waar je konijn toch al graag keutelt of plast, meestal kiezen konijnen een hoek uit om hun behoefte te doen. Hebben ze meerdere plaatsen, plaats dan, zeker in het begin ook op elke plek een bak.
- Dan begint het. Elk keuteltje leg je in de toiletbak. Als je ziet dat jouw konijn gaat keutelen of plassen en hij vind het ok om opgetild te worden, zet hem dan in een toiletbak.
- Jonge konijntjes kunnen nog wel eens weinig controle over de blaas hebben, en zijn vaak nog niet echt goed zindelijk. Over het algemeen is het zo dat hoe ouder het konijn is, hoe makkelijker het is om hem/haar zindelijk te maken.
- Castratie speelt ook een grote rol bij het zindelijk maken van een konijn, want konijnen plassen vaak om hun geur af te geven aan een object of een gebied en ook kunnen ze gaan sproeien. Vooral rammen doen dit, maar ook voedsters soms. Na castratie gaat dit meestal volledig over.
- Met veel geduld kunnen er met een clickertraining ook goede resultaten behaald worden op het gebied van zindelijkheid.
In het artikel over “hoe maak je een konijn zindelijk?” staat een uitgebreide uitleg om jouw konijnen zindelijk te maken en redenen waarom een konijn soms onzindelijk blijft.
Konijn bijt in vingers
Een vraag die we heel vaak voorbij zien komen bij de wat nieuwere konijnenbaasjes, die een jong konijn in huis hebben gehaald. Het konijn bijt in de vingers van het baasje.
Konijnen hebben de ogen aan de zijkant van hun hoofd staan, daardoor kunnen ze heel veel zien, maar niet het gebied net voor hun neus. Meer informatie over wat een konijn ziet lees je in dit artilkel. Wat precies voor hun neus zit kunnen konijnen niet zien, maar alleen horen, ruiken en /of proeven.
Jouw vingers zullen een bepaalde geur hebben. Dat kan de geur van andere huisdieren die je geaait hebt zijn, maar vaak is het de van het voedsel dat je net gegeten hebt, of de zeepsoort die je gebruikt. En laten zeepsoorten nou vaak bloemen, fruit of noten geurtjes hebben. Best aantrekkelijke geurtjes voor jouw konijn. Dan denkt jouw konijn aaaah dat ruikt lekker, eten! En hap!
Dit gedrag is niet echt af te leren. Straf een konijn ook niet omdat het in deze situatie in jouw vingers bijt, het komt namelijk niet vanuit een boze bedoeling bij het konijn. Het is heel normaal konijnengedrag om zo de wereld te ontdekken. Wat je met dit soort gedrag zou kunnen doen is kijken of je het kan sturen, kan ombuigen naar iets wat geen pijn doet bij jou. Je zou dus voor afleiding kunnen zorgen. Als jouw konijn vaak in je vingers bijt als je bijvoorbeeld op de bank zit, zorg dan dat daar wat knaaghout of knaagspeelgoed zoals een wilgenspeeltje in de buurt ligt. Als hij dan naar je toe komt, geef hem dat dan om te knagen, zodat hij afgeleid is van je vingers.
En houd je vingers niet zomaar voor de neus van een konijn om ze er aan te laten snuffelen. Konijnen zijn geen honden, en je kan van een konijn dus ook niet dezelfde reactie verwachten als van een hond. Als je een konijn wil benaderen, doe dat dan vanaf de zijkant, waar ze je goed kunnen zien.
Grommen en aanvallen (vooral voedsters)
Grommen en aanvallen ontstaat door hormonen en territoriaal gedrag. Belangrijke oorzaken zijn eenzaamheid, verveling, angst, opwinding (bijv als er word gevoerd) en zoals eerder genoemd de hormonen.
Bij plotselinge gedragsveranderingen kan het ook zijn dat er medisch gezien iets mis is met het konijn. Dat kan pijn zijn, maar bijvoorbeeld bij baarmoederproblemen zoals ontstekingen en kanker kan het gedrag van een voedster ook plots omslaan. Bezoek dus in zo een geval altijd een dierenarts voor een goede gezondheidscontrole.
Een konijn dat gromt een aanvalt naar jou als baasje als je in de buurt komt of eten komt brengen handelt zoals het in de natuur zou doen. In het wild zou dit gedrag haar beschermen, of haar plaats in de konijnengroep bevestigen. Een konijn is dus nooit agressief of onhandelbaar zonder reden, ze verdedigt zichzelf en reageert vaak zo omdat ze simpelweg bang is van je. Een konijn kan wel eens een knorrig karakter hebben, maar bijten en aanvallen hoort er niet bij, dit is ontstaan door de (leef)omstandigheden en het verleden van het konijn.
Hoe los je probleemgedrag bij konijnen zoals bijten, grommen en aanvallen op?
Een van de opties is castreren. Zowel rammen als voedsters kunnen gecastreerd worden, in dit het artikel over castratie en sterilisatie bij konijnen op onze website staat daar meer over uitgelegd (link onderaan deze pagina). Door castratie wordt een konijn rustiger en heeft veel minder last van de hormonen. Een ram kan gecastreerd worden vanaf het moment dat de ballen zijn ingedaald (tussen de 12 en 16 weken), en een voedster vanaf ongeveer 5 a 6 maanden.
Het geven van meer afleiding kan ook heel goed helpen om jouw konijn van dit gedrag af te helpen. De allerbeste afleiding is een maatje. Als je zorgt dat de ram in jouw koppel gecastreerd is (met 3 weken apart zitten erna nog, omdat hij dan nog vruchtbaar kan zijn) dan kan je jouw konijn prima koppelen! Het makkelijkst is om met jouw eigen konijn naar een opvang te gaan en hem of haar daar een nieuw maatje uit te laten kiezen. Dit zorgt er voor dat je minder problemen hebt bij koppelen, want helaas vind een konijn het door jouw gekozen maatje niet altijd super, en kiezen ze liever hun eigen maatje… Tja, tegenwoordig worden mensen ook niet veel meer uitgehuwelijkt, dus geef je konijn eens ongelijk dat hij/zij daar ook niet aan wil! Ruimte , een vriendje , knaag-, graaf- en speelmogelijkheden. Deze dingen zorgen er voor dat jouw konijn liever en gelukkiger word.
Nog een mogelijkheid om het gedrag af te leren is door heel geduldig te zijn en jouw konijn te leren wennen aan jouw aanwezigheid, en dat jij niet eng of gevaarlijk bent. Zorg er voor dat je op gelijke hoogte bent als jouw konijn, kom dus niet groots en stampend op het konijn afgelopen, maar kom rustig aanlopen, praat zachtjes en zorg dat je op je hurken zit en dat je konijn dan ongeveer op gelijke hoogte in het hok zit, dan geef je het eten. Je hand terugtrekken is niet de goede oplossing als jouw konijn aanvalt, dan gaat hij/zij alleen maar denken dat het aanvallen werkt en zal het door blijven gaan, trek dus gewoon werkhandschoenen of iets dergelijks aan en houd vol. Dus zorg voor rust en geduld en respecteer de gevoelens die jouw konijn vanuit de natuur heeft meegekregen. Steek in het begin niet te vaak je handen in het hok, alleen als het nodig is. Pak je konijn niet onnodig op maar maak rustige bewegingen en praat op rustige toon. Als het goed gaat als je bij je konijn hebt gezeten beloon dan met iets lekkers (bijv lekker groenvoer of een stukje fruit). Na een paar weken kun je je konijn misschien al voorzichtig aaien, dit vinden konijnen vaak erg fijn!
Een andere optie is om het konijn af te leiden van het agressie moment, door bijvoorbeeld clickertraining of targetsticktraining te doen om de focus af te leiden van de agressie. Niet alle konijnen vinden dat leuk en hebben daar zin in, maar in sommige gevallen kan het helpen.
Bach bloesemtherapie kan bij angst en agressie ook helpen. Dit is geen volledige oplossing maar kan ondersteuning bieden bij het werken aan een oplossing.
Is het echt puur agressie op de voedermomenten, haal de voerbak dan eens weg en strooi het voedsel uit over de grond. Op die manier is het niet zo dat al het voedsel op één centraal punt wat te verdedigen is ligt, en zal het konijn sneller focussen op het zoeken van voedsel, dan op het beschermen van de ene plek waar het ligt.
Wordt in ieder geval nooit boos op je konijn, en ga ook niet gillen of slaan of je konijn op een andere manier pijn doen. Hier zal je konijn alleen maar angstiger en agressiever van worden.
(Tralie) knagen
Tralie knagen is een gevolg van te klein gehuisvest zijn, verveling en/of eenzaamheid bij een konijn. Als dit gedrag eenmaal is aangeleerd, is het echt heel moeilijk (bijna niet) af te leren. Zorg dat de basis goed is: het verblijf moet ruim genoeg zijn (liefst 2 vierkante meter per konijn of groter), zorg dat het konijn met een soortgenootje samen leeft, geef de juiste voeding en voldoende hooi en zorg dat er speelgoed en knaagmaterialen in het verblijf aanwezig zijn.
Tralie knagen zie je ook vaak bij konijnen die een wisselende leefruimte hebben. Soms mogen ze wel loslopen, soms niet. Dat zorgt voor frustraties, het ene moment mogen ze wel het hele huis of de hele tuin doorlopen, en het andere moment mag het niet. Voor konijnen is dat lastig te begrijpen. Konijnen die veel van ruimte wisselen proberen vaak zelf een uitweg te vinden en graven daarom veel op de bodem, knagen daarom veel aan het hout van een hok of aan de tralies.
Soms is alles echter al perfect, en blijft het konijn knagen. In de meeste gevallen is het dan echt een gewoonte geworden van het konijn. In dat geval is de enige oplossing om een hok te maken of kopen waar geen tralies in zitten. Of om de tralies af te schermen, bijvoorbeeld met plexiglas. Let wel op dat er altijd voldoende ventilatie blijft.
Graven en knagen
Vooral over binnen konijnen krijgen wij vragen over het graaf- en knaaggedrag van konijnen. Konijnen graven op de bank, knagen aan plinten, trekken het behang er af of eten de boeken op. Het lastig is dat zowel het knagen als het graven heel natuurlijk gedrag is voor konijnen. Dit gedrag is niet af te leren.
Graafgedrag is nog wel te sturen, door te zorgen dat de konijnen hun natuurlijke gedrag toch kunnen vertonen, maar dan op een plek waar het wel mag. In sommige gevallen betekent dat dat de konijnen naar een buitenverblijf moeten verhuizen waar vaak meer ruimte is en wel graaf- en knaagmogelijkheden zijn. Denk er wel aan dat dat alleen tussen half mei en half september kan in verband met de wintervacht.
Een andere oplossing is zorgen dat konijnen in hun permanente binnen verblijf, dat ruim genoeg is (minimaal 1 vierkante meter per konijn, liever 2 of meer vierkante meter per konijn), de mogelijkheid krijgen om volop te graven en knagen. Zorg voor voldoende hooi, knaaghout en natuurlijke speeltjes waar ze zich op uit kunnen leven. Zet een graafbak neer waarin zand, oude kranten, doeken of katoenbedding ligt. Op die manier kunnen ze niet meer bij de bank, plinten of andere meubels komen, hebben ze toch voldoende leefruimte en kunnen ze hun natuurlijke drang om te knagen en graven volop kwijt.
Konijnen die soms wel los mogen lopen, maar op andere momenten opgesloten worden in een kleiner verblijf graven en knagen vaak ook veel. Soms mogen ze wel loslopen, soms niet. Vooral bij konijnen die alleen los in huis of in de tuin mogen als de baasjes aanwezig zijn, en ’s nachts en overdag als de baasjes werken opgesloten worden zie je veel ongewenst gedrag ontstaan, zoals knagen en overmatig graven. Konijnen begrijpen niet goed dat ze het ene moment wel los mogen, en het andere moment niet. Daarom proberen vaak zelf een uitweg te vinden en graven daarom veel op de bodem, knagen daarom veel aan het hout van een hok of aan de tralies. Hoewel loslopende konijnen erg leuk zijn, kan het dus juist ook probleemgedrag opleveren. Een permanent, veilig verblijf dat groot genoeg is voor de konijnen om lekker de benen te strekken is daarom ook aan te raden.
Konijnen zien hun toiletbak soms ook als graafbak, in plaats van als toilet. Ook in dat geval raden we aan te zorgen dat er voldoende uitdaging is in het konijnenverblijf. Zorg voor voldoende speelgoed en wissel dit ook regelmatig om het uitdagend te houden. Zorg dat er ook plekken zijn waar konijnen hun graafbehoefte kwijt kunnen en kwijt mogen. En maak niet de fout om de graafbak dan in de hoek te zetten, want dan maken ze er waarschijnlijk een konijnentoilet van! Als de konijnen graven en slepen met het konijnentoilet kun je deze ook vastmaken aan het verblijf, of leg er tegels naast of zelfs in. Dat is niet handig met schoonmaken, maar als je dit enkele weken doet vermindert de interesse van de konijnen meestal weer en zoeken ze weer een ander project om zich mee bezig te houden. Er staan ook tips in het artikel over zindelijkheidstraining voor konijnen.
Kaalplukken / Nestgedrag / Schijnzwangerschappen
Vooral in het voorjaar krijg ik veel vragen over nesteldrang van voedsters. Maar het hele jaar door kunnen schijnzwangerschappen voor komen. Sommige voedsters zijn wel elke drie weken schijnzwanger.
Konijnenbaasjes schieten in de stress omdat hun konijn met een kale buik en borst rondhupt en omdat er gigantische nesten worden gebouwd door konijnen die met geen mogelijkheid gedekt kunnen zijn. Meestal is er sprake van een schijnzwangerschap. Heel soms toch van een echte zwangerschap, als er een ram bij is geweest.
De voedster bouwt een flink nest, hooi, stro, haren, alles wordt naar één hoek van het verblijf gesleept. Als ze een partner heeft is die vaak ook niet veilig, en trekt de dame ook zijn haren uit om aan het nest toe te voegen. Ook hebben voedsters vaak een extra knorrig humeur tijdens schijnzwangerschappen.
De voedster gedraagt zich onder invloed van haar hormonen net alsof ze echt zwanger is, alleen is ze dat niet. Het nest mag een paar dagen blijven liggen of kan gelijk weggehaald worden, dat maakt niet veel uit. De meeste konijnenbaasjes laten het eventjes een paar dagen liggen, omdat de voedster anders weer opnieuw begint met bouwen, en halen het dan een paar dagen later weg bij de eerstvolgende verschoonbeurt.
Schijnzwangerschappen zijn niet af te leren. Het enige dat je kunt doen om dit te voorkomen is door je voedster te laten castreren. Het is niet zo dat voedsters dan nooit meer schijnzwanger zijn, maar wel beduidend minder vaak. Dit helpt gelijk ook tegen baarmoederkanker. Bij voedsters die heel vaak heel heftig schijnzwanger zijn, is het zeker aan te raden om ze te laten castreren. Vaak is het toch een teken dat er iets niet helemaal goed zit. In het artikel over castratie en sterilisatie kun je er alles over lezen. Gecastreerde voedsters horen geen schijnzwangerschappen meer te krijgen, ze slepen soms nog wat met strotjes, maar het is een stuk minder erg, en ook het haren trekken is er niet meer bij.
Konijn trekt overmatig haar uit (bij partner)
Naast schijnzwangerschappen zijn er helaas meer redenen waarom konijnen haar uit trekken, soms echt tot in extreme vormen. Niet altijd het eigen haar, maar soms ook bij de partner. Helaas komt deze vraag regelmatig terug op het forum, maar laat niemand weten of en hoe het probleem is opgelost later. Mocht je er dus wel achter komen, laat het even weten, wie weet kunnen we daar andere mensen die in een soortgelijke situatie zitten helpen! Hieronder in ieder geval de oorzaken en oplossingen die bij ons bekend zijn.
Dit kan komen door:
- Schijnzwangerschappen (ook rammen kunnen dit soms hebben)
- Stress
- Pijn
- Parasieten
- Gedragsproblemen. Het gedrag kan soms net na een koppeling voorkomen, maar vaak mindert het dan wel als ze langer samen zitten. Verder kan het door verveling komen, en kan het dwangmatig gedrag worden.
- Problemen in de opname van voedingsstoffen / voedingsproblemen (vitamine tekort of overschot, te kort aan zonlicht),
- Schildklierproblemen en andere problemen in de hormoonhuishouding. Het schijnt bijvoorbeeld dat dit gedrag bij konijnen die baarmoederkanker of melkkliertumoren hebben, wel eens als één van de eerste signalen te zien is.
Wat kun je doen om te voorkomen dat jouw konijn haar uit trekt?
Zorg dat de basis goed is: voldoende permanente leefruimte, dat is minimaal twee vierkante meter per konijn waar ze altijd kunnen lopen, verdiepingen tellen niet mee. Ruimer is altijd beter. Zorg voor voldoende schuilplekken en echt een veilig verblijf waar de konijnen zich prettig en veilig voelen, met voldoende uitdaging (graafmogelijkheid, voldoende sloopspeeltjes, regelmatig iets te doen en te ontdekken geven), een goed van karakter passend konijnenmaatje, en goede voeding. Let vooral ook op dat je niet te eenzijdig voert met altijd dezelfde brok en altijd hetzelfde hooi. Hoewel dat wel de basis is, hooi en een brok, zijn vers kruiden en groenten zeer goed voor een gevarieerde, gezonde voeding, kies voor een gemengde hooisoort en geef afwisselend wat knaaghout. En wissel niet van territorium maar zorg voor een veilig, prettig permanent verblijf voor de konijnen met voldoende ruimte.
Castratie kan helpen om de hormonale oorzaak grotendeels weg te halen, maar het gedrag komt ook voor bij koppels waarvan beide konijnen gecastreerd zijn. Een konijnen gedragstherapeut inschakelen kan handig zijn als je vermoed dat het een oorzaak is die niet medisch is, maar in het gedrag ligt.
Bloed prikken en laten testen is een optie, daaruit kunnen schildklierproblemen, hormoonproblemen en vitamine tekorten of overschotten duidelijk worden. Nadeel is wel dat er weinig bekend is bij de meeste dierenartsen over juiste waardes voor konijnen en hoe alles op te lossen is. Dierenartsen zijn vermoeden wij op dit gebied nog niet gewend aan konijnenbaasjes die dit soort dingen uitgezocht willen hebben, dit is dus meestal wel iets wat je zelf moet voorstellen.
Helaas weten wij dat er mensen zijn die hun konijnen hebben moeten scheiden en de konijnen aan andere partners hebben moeten koppelen, of in sommige gevallen zelfs alleen hebben moeten huisvesten, omdat het te extreem werd en echt tot bloedende wonden kwam, die maar niet de tijd kregen om te genezen. Dat is natuurlijk de laatste stap die je wil nemen.
Agressie bij konijnen
Agressie is een laatste verdedigingsmiddel van konijnen. Meestal ontstaat agressie bij konijnen omdat ze niet begrepen worden door de baasjes. Door een konijn op de juiste manier tam te maken, kun je al veel agressie voorkomen. In het artikel over het tam maken van een konijn staat daar veel uitleg over.
Ook van nature is agressie een verdedigingsmiddel van konijnen. Als er indringers op hun territorium komen, willen ze die verjagen. Dat kan ook bij onze huiskonijnen voor komen. Vaak ontstaan hoknijd en voerbaknijd door territoriaal gedrag. Op onbekend terrein zal je konijn dit gedrag niet vertonen. Dit gedrag is moeilijk af te leren. Het is natuurlijk gedrag voor konijnen. In het wild bakenen konijnen ook een territorium af, hierop zetten ze geursporen uit en ze verjagen indringers die op het terrein komen.
Het is gelukkig niet onmogelijk om het gedrag om te buigen. Zorg eerst dat alles op orde is qua basiszorg voor de konijnen:
Sluit eerst alle andere oorzaken uit. Zorg voor een voldoende ruim verblijf, voldoende speelgoed, laat het konijn castreren, sluit uit dat er medische oorzaak is voor agressie en zorg dat je konijn samenwoont met een soortgenootje. Als het daar allemaal niet aan kan liggen, blijft alleen territoriaal gedrag over.
Een manier om er mee om te gaan is door de grenzen die jouw konijn aangeeft te accepteren. Zorg er voor dat je het verblijf in twee delen kan onderverdelen.
Als jouw konijn aangeeft dat het niet ok is als jij in het hok stapt, stap dan niet in het gedeelte waar het konijn in zit. Gebruik de scheiding die je in het verblijf hebt gemaakt. Wil je schoonmaken? Zorg dan dat het konijn in de helft zit waar jij niet bezig bent. Is de ene helft schoon, dan wissel je het konijn van helft. Dan kun jij rustig het hok schoonmaken zonder dat jij of jouw konijn er last van heeft. Vaak zal hij er na verloop van tijd, als hij gewend is aan jouw handelingen en routine, er vanzelf vrede mee krijgen. Dit kan echter wel maanden, soms zelfs jaren duren en vraagt dus veel geduld!
De tweede manier om er mee om te gaan is door het konijn af te leiden, bezig te houden met iets anders.
Mijn ervaring is dat je konijnen met agressie ook heel goed kan afleiden door clickertraining te gaan doen. Dit zorgt er voor dat ze actief moeten gaan nadenken, en hun energie of agressie kunnen richten op iets anders. Er is een blog clickertraining met konijnen staat uitgelegd. Het kan soms even moeite kosten te zorgen dat het konijn beloning aanpakt zonder dat je aangevallen word, maar trek dikke handschoenen aan en heb geduld, dan gaat ook dat goed komen.